Урокын темыже: Теле пуртус.

Урокын цельже:

1.  Теле пуртус  нерген шинчымашым пенгыдемдымаш. У мут ден мут сочетанийым предложенийыште кучылт моштымаш.

2. Лум мутым падеж дене, глаголым лица, числа дене лончылен моштымым тергымаш.

3. Теле пуртусын сылнылыкшым, ойыртемалше койышыжым ужын мошташ туныктымаш.

Уроклан кучылтшаш материал:  «Марий йылме» учебник 5 класс, Кугыжаныш марий йылме дене дидактический материал, В.В.Константинова «Кутыраш туныктымо текст дене паша».

Оборудований: Компьютер, проектор, интерактивный доска.

Урокын эртымыже:

1. Организационный ужаш.
2. : Поро кече, пагалыме йоча-влак. Таче мемнан ойыртемалше урок.  А мый тендам урокышто писе, чулым лияш йодам да шке усталыкдам  ончыкташ темлем.

А таче урокышто налме шинчымаш йылме поянлыкдам эше ик ошкыллан пойдара манын, ушанен кодам.В.Колумбын почеламут корнылаже тачысе урокын эпиграфше лиеш, шинчымашым налаш ужеш.

А кызыт мутым дежурныйлан пуэна.

• : Таче теле тылзын латикымше кечыже, изарня. Уремыште  10 градус йушто, лум ок лум, кече онча, но ок ырыкте, кава волгыдо, мардежан. Мыланем тыгай игече келша. Классыште чылан улыт.

1. Ондаксе  тунеммым ушештарымаш.
2. . Йоча-влак, кодшо уроклаште ме тендан дене глаголым лица дене вашталташ тунеммынна ыле. Айста шарналтена ко тидым шарнен кодын?

(Доскаште 3 лица , пуымо мутым чын лицаш верандаш)

Тыгак ме лум мутын падеж дене вашталтмыжым тунемынна. Даскаште вашталтена да мутмучашыштым палемдена.(Ик тунемше издер, поран шомакым падеж дене вашталта)

1. У темым лончылымаш.
2. Йоча-влак а кызыт тычысе урокын темышкыже куснена. Мо нерген ойлем палыза?

Тиде пагытым ко ок вучо? Куржталаш туналше йочажат, кушкын шушо рвезат, илен эртыше шонгыжат. Иктылан лум дене модаш,ий курык гыч мунчалташ кулеш. Весылан чара пасушто ваштар ече дене поранла шикшалташ, кумшыжлан- патыр имньым кычкен, чодырам шупшыкташ, нылымшылан- ош мераным, чевер рывыжым кыша дене покташ. Йоча-влак а могай пагыт нерген ойлем?

Тунемше: Теле.

1.   Чын. Теле. А чынрак каласаш гын, теле пуртус нерген.. Айста темым возена. Почса тетрадьдам,  возена числам да урокын темыжым: « Теле пуртус».

Таче ме тендан дене урокышто теле пуртусын моторлыкшо, юзо вийже нерген мутланаш туналына, да тиде теме дене кылдалтше турло пашам ыштена.

Тунемшын вашмутшо.

А ынде кодшо урокышто палыме мут –влакым ушештарена, руш йылмыш кусарена. (Доскаште марла возымо мут-влак, а шенгел могырышто рушла кусарыме).

(йоча-влак шке гыч кусарат, вара иктеш, доска почеш тергымаш).

Мут-влак: йушто, поранан, луман, мардежан, пургыж, порш, юзо, опташ, ушташ, йылгыжаш, леведаш, чывыштылаш.

• а ынде айста нине мут дене мут сочетанийым чонена, да икмынар предложений дене пенгыдемдена.(Йоча-влак тетрадьыш возат)
• Йоча-влак, а кызыт тыгай пашам ыштена. Уш-акылнам, памятьым вияндена. Почеламутым тунемына. (Ондак ик корным тынемыт, вара весым, кумшым, тыге чыла почеламутым шарнен тетрадьыш возат)

Теле кече. Поран чарныш.

Лывыртале кас велеш.

Сур кава гыч шына семын,

эркын модын, лум велеш.

(посна ойыртемалтше йочалан отметкым шындаш)

           Физкультминутке.

Кидым шарен колтена,

Пуйто кайык лийына.

Тышке-туш лупшалына,

Чонештен ме коштына.

Икыт,кокыт,кумыт,нылыт

Эркын мландыш волена,

Парт коклашке шинчына.

Книга дене паша

Туныктышо: Йоча-влак, кызыт  почса книгам 42-шо страница, 5-ше пашам ончалына. Айста тиде текстым туткын лудын лектына.   А  ынде  икмыняр йодышлан вашештена.

(Йодыш-влак интерактивный доскаште улыт)

-Могай тылзе теле рудылан шотлалтеш?

- Шорыкйол тылзын могай игече шога?

- Телын могай тылзыштыже кече кужемаш туналеш?

- Чодыраште молан кайык-влакын йукышт ок шокто?

- Телым тунемше-влакым могай куан вуча?

- Йушто кугыза деч ко виянрак?

Туныктышо: Йоча-влак, а  теле чылалан сайым ышта, але осалымат ыштен кертеш?(Шке гыч сай ден осал койышыжым возат)

Сай могыржо                                  Осал могыржо

Куаным конда,пайрем шуко,                              йушто игече,корным            Каникул лиеш, издер,   

ече ден мунчалтена,                                             петыра,кидым-шургым  

                                                                                    чывыштылеш, янлыкым,        

                                                                                   кайык-влакым кылмыкта

Туныктышо: А кызыт картычке дене паша. Предлоджений-влакым лудына. Нине могай предложений-влак улыт? Тыланда распространенный предложенийым ышташ кулеш.

Теле толын. Лум лумеш. Пушенге-влак чараныныт.Мардеж пуалеш. Йоча-влак мунчалтат.

Картычке дене паша

Йудвошт поран лушкыш. Тудо пирыла урмыжо. Изи азала васарыш. Эр велеш гына  поран   шыпланыш.

Заданий: кусараш да глаголын лица, числа, жапым палемдаш.

Йодыш: Тыште поран осал але поро? (Йоча-влакын вашмутышт)

Туныктышо: Йоча-влак, класыза тыланда телыже келша уке?

Йоча-влак: Келша

Туныктышо: Тудым вученда?

Йоча-влак: Вученна.

Туныктышо: А кызыт тыланда диалогым чонаш кулеш. Диалогышко пуртеда  молан те телым вученда? Да мо дене  тудо тыланда келша.

(Диалогым чонымаш)

Туныктышо:  Паледа йоча-влак , теле нерген калыкмут-влакат шуко улыт. Тыланда тыгай паша. Ик пелыже уло, тыланда вес пелыжым муаш кулеш.

Калыкмут-влак:

Кенеж орва дене толеш              теле тер дене.

Кенеж поян                                   теле нужна.

Кенеж ямдыла                             теле пытара.

Лум шуко                                       кинде шуко.

Туныктышо. А ынде адакат доскаш ончалына. Тыште ме суретым ужына. Айста тиде суретлан вуймутым пуэна.

(Кайыкым пукшымаш. Поро паша)

Йодыш дене паша

- Суретыште идалыкын могай жапше?

- Телым кайык-влак кузе илат?

-Нуно кушко чонештен толыныт?

-Йоча-влак мом ыштен сакеныт?

-Тушко мом оптеныт?

-Молан нуно ордыжко коранын шогалыныт?

-Могай кайык-влак толын шинчыныт?

-Йоча-влак могай улыт?

4. Монго паша. Сурет почеш диалогым чонаш. Мо нерген нине кок йоча мутланат?, Колан тиде паша йосо гын,14, 15-ше паша-влакым ойырен кертыт.С 46.

1. Иктешлымаш. Йодыш-влак.

-Йоча-влак, мо нерген ме таче мутланенна?

-Теле ойыртемалтше пагыт?

А мо дене теле вес пагыт деч ойыртемалтеш?

(Телым лум лумеш, поран лиеда, пушенге поршанеш, йушто,

1. Рефлексий.

Туныктышо. Йоча-влак , а таче тыланда урок келшыш?

- Урокышто пашам ышташ куштылго але йосо ыле ?

- А тендан кызыт могай кумылда?

(Смайлик-влакым ойырат)

1. Оценкым шындымаш