Данные об авторе
Автор(ы):
Ямбаршева Ирина Юрьевна
Место работы, должность:
МБОУ СОШ №19 г. Йошкар-Олы
Регион:
Республика Марий Эл
Характеристики урока (занятия)
Уровень образования:
основное общее образование
Целевая аудитория:
Классный руководитель
Целевая аудитория:
Учащийся (студент)
Целевая аудитория:
Учитель (преподаватель)
Цель урока:
1)йоча-влакым пайремын историйже дене палымым ышташ.
2) марий калыкын историйжым аклаш туныкташ.
3) тунемше-влакын мурсаскашт да шымлыме пашаштым шуараш.
Тип урока:
Урок изучения и первичного закрепления новых знаний
Учащихся в классе (аудитории):
15
Используемые учебники и учебные пособия:
Иван Ямбердовын суретше-влак
«Ужара» икымше марий газет
газет «Марий Эл»
«Ончыко» , «Пачемыш»журнал-влак
«Пионер йук» маналтын, кызыт «Кече» журнал маналтеш.
«Ямде лий» газет
"Путевка в жизнь" кино гыч ужаш
Используемое оборудование:
мультимедийный проектор и компьютер, колонки
Используемые ЦОР:
презентация марий тиште кече
Краткое описание:
Урок закрепления знаний. День марийской письменности. Ребята рассказывают, что они знают об этом дне и получают дополнительную информацию от учителя.
«Марий тиште кече» пайремым 1998 ий 10 декабрь тылзе гыч палемдаш туналыныт. А кузеже да молан кора тиде пайремым пайремлаш туналмыштым пален налаш манын, марий калыкын историйышкыже куснена. (1-ше слайд)
Марий калык ожнат икте-весылан уверым пуен моштеныт. Нуно кызытсе семын буква дене огыл, а онашке иероглиф гай палым суретленыт. Тыгай палыжым тиште але тамга маныныт. ( 2-шо слайд)
Шуко марий-влак вес кундемыш илаш каеныт. Нунын деке родо-тукымышт серышым колтеныт. Археолог-влак тамга дене возымо тыгай серышым муыныт. Адакшым , тотыретпуч денат турло йукым колтылыныт. Тудым кумыж гычын турлым ыштылныт. Южгунамже тудо айдеме кукшытымат эртен, садланак йукшат пеш торашке шергылтын. Иктаж туткар лийын каен гын, калык пеш вашке чумырген.(3-шо слайд)
Марий тур гычат шуко уверым пален налаш лийын. Турлеман тувыр марий енын паспортшо гай лийын. Турым ончен , тудын могай кундемыште шочмыжым, ешын кугытшым, мыняр удыр ден эрге улмымат пален аналш лийын.(4-ше слайд)
1775 ийыште Санкт-Петербург олаште икымше марий грамматика лектын. Тудо «Сочинения, принадлежащие к грамматике черемисского языка» маналтын.Книган авторжо кызыт мартеат раш пале огыл, но авторлан Вениамин Пуцек-Григоровичым шотлат. Грамматика 10 декабрьыште кевытлашке ужалаш лукталтын. Лач тиде кечын кызыт мемнан Республикыштына "Марий тиште кече" кумдан палемдалтеш.(5-ше слайд)
Пел курым эртымеке икымше марий почеламут возалтеш.Тудым Морко районын шушпыкшо С.Г.Чавайн возен. Тудым 5-ше классыште тунемше Таня Петрова шергылтарен пуа.(6-шо слайд)
А 1907 гыч 1913 ий марте Валериан Михайлович Васильевын «Марла календарьже » лектын шоген.( 7-ше слайд)
Тыгак марий йылмым поэт Йыван Кырля пойдарен. Адакшым, тудо поэт гына веле огыл, тыгак икымше марий актер. Кырля тун рольым икымше йук киношто модын.( 8-ше ден 9-ше слайд)
Тыгак марий калыкым Валериан Васильев, Олык Ипай, Шабдар Осып, Яныш Ялкайн шке сылнемутышт дене куандарен шогеныт.
1918 ий гыч «Ужара» икымше марий газет лекташ туналеш. Тудым ончыч Озан олаште, варажым Чарлаште савыктен лукташ туналыт. Кызыт тиде газетым «Марий Эл» лум дене палат. А теве 20-шо курымышто марий калыкым «Ончыко» , «Пачемыш»журнал-влак дене палымым ыштат гын, 30-шо ийлаште икшыве-влакым куандарат. Йоча-влакын журналышт тунам «Пионер йук» маналтын, кызыт «Кече» журнал маналтеш. Кум ий эртымеке йоча-влаклан «Ямде лий» газет лектеш. Жап эртымеке радио дене телевидений йукым пуаш туналыт. А кызыт айдеме телевизор, компьютер да радио деч посна иленжат огеш керт манаш лиеш. Ынде мутым пуэна Эманова Анфиса Васильевналан. Тудо « Ямде лий» газет дене лишкырак палымым ышта. (11-ше 12-шо слайд)
Ынде йоча-влак тендан шинчымаштам тергена, садлан икмыняр йодышлан вашешташ йодам. А йодышым экраныште ужыда.(14-ше слайд)
«Марий тиште кече» пайрем пайремлымаш тунемше-влакын уш-акылыштым пойдара, марий калыкын историйжым да йылмыжым аклаш кумыланда, йылмым арален кодаш да шуараш полша.
Марий муро йонга.
